Home

Schrijven 2

De kwestie van de smoesjes.

De kwestie van de smoesjes is verderstrekkend dan de onschuldige klank van het oerhollandse koosnaampje ons doet vermoeden.Immers,als het zo is dat onze rede een moment van schijn in zich bergt,dat wat zich als redelijk voordoet een mogelijke schijnredelijkheid is,dan ligt het gevaar van smoesjes op de loer.Het gevaar,dat iets dat zich voordoet als een redelijke verantwoording,in naam van een algemene redelijkheid,in feite een praatje voor eigen winkel is.Toen Hitler in 1940 Nederland binnenviel,deed hij dat niet zomaar,maar gaf hij daarbij een verklaring,een uitleg,een verantwoording-namelijk dat hij dat deed om ons te beschermen tegen de Engelse agressor.De kolonisatie door de Europeanen van grote delen van de niet -Europese wereld werd gerechtvaardigd,verantwoord,goedgepraat,doordat men zei dat zo deze volkeren de beschaving deelachtig zou worden,dat ze gekerstend konden worden,dat de reddelozen gered zouden worden.Iets onredelijks wordt op een redelijke manier goedgepraat,hetgeen op zichzelf misschien wel zeer onredelijk is.

Redelijkheid enerzijds en schijnheiligheid oftewel smoesjes anderzijds-.Redelijkheid is een deugd-of,zoals men het ook wel uitdrukt:een waarde. En smoesjes verzinners zullen we meestal geneigd zijn te veroordelen. Redelijkheid in de zin rekenschap afleggen bergt het gevaar van smoesjes in zich.

De minister die een extra belastingmaatregel als een solidariteitsheffing presenteert,weet vrij aardig datgene te verpakken wat misschien wel een gevolg van zijn wanbeleid is.Een smoesje is de poging om een stand van zaken,een toedracht,een handeling aanvaardbaar voor te stellen.Dat wil zeggen: zo voor te stellen dat zij aanvaard worden.De dictator met zijn schrikbewind,de politicus met zijn streken,allemaal willen zij hun daden aanvaardbaar voorstellen,aanvaard doen worden,wat zeer dikwijls ook lukt,allen proberen zij consensus af te dwingen.Met name van politici zijn de smoesjes,de mooie praatjes over democratie,over vrijheid,over algemeen belang etc...dikwijls zo overduidelijk leugenachtig en doorzichtig,zo duidelijk als smoesjes herkenbaar,maar toch blijven ze volgehouden worden. En als menselijke verbondenheid werkelijk iets is,dan kunnen,dan mogen onze verstandhoudingen niet op smoesjes gebaseerd zijn,dan moet de redelijkheid ons een plicht zijn. Uit rekenschap humanistich tijdschrift voor wetenschap en kultuur.